Studie- en scriptietips > 3. Onderzoeksmethoden scriptie

Focusgroep onderzoeksmethode

Scriptietips Alle onderwerpen

Studietips algemeen

4. Afronding scriptie

In dit artikel bespreken we de focusgroep (focusgroep-interview) als onderzoeksmethode. Het is een vorm van kwalitatief onderzoek waarbij een groep personen samenkomen. De leider (onderzoeker) van de focusgroep zorgt voor een discussie en stelt vragen aan de groep over een bepaald onderwerp.

Let op: een focusgroep is geen groepsinterview! Bij een focusgroep zorg je voor interactie tussen de deelnemers en probeer je tot diepere inzichten te komen. Bij een groepsinterview neem je tegelijkertijd verschillende interviews af.

Een focusgroep verschilt van een interview omdat de respondenten worden aangemoedigd om met elkaar te praten over een bepaald onderwerp. Er komt interactie en de respondenten reageren op elkaars meningen en ervaringen. Normaliter bestaat een groep uit ongeveer 6 tot 13 personen, afhankelijk van het doel van de focusgroep en de steekproef. Wanneer de groep te groot of te klein is, kan dit zorgen voor problemen.

De voor- en nadelen van een focusgroep

Focusgroepen zijn een uitstekende onderzoeksmethode wanneer je de kennis en ervaringen van mensen wilt verkennen. Een belangrijk voordeel van deze aanpak is dat je niet alleen inzicht krijgt in wat mensen denken, maar ook in de redenen achter hun gedachten en het verloop van hun denkprocessen. Tijdens de discussies komen vaak argumenten en ideeën naar voren die moeilijker te achterhalen zijn in een persoonlijk interview. Respondenten hebben de mogelijkheid om vragen te stellen en dieper in te gaan op hun eigen en elkaars ideeën. Bovendien is het een efficiënte en kosteneffectieve manier van onderzoek, waarbij de groepsdynamiek vaak vanzelf de belangrijkste aspecten van het onderwerp aan het licht brengt.

Een belangrijk nadeel van focusgroepen is dat het leiden van een groepsdiscussie vaak uitdagend kan zijn. Dit vereist grondige voorbereiding en ervaring. De interviewer moet goed inzicht hebben in de groepsdynamiek en ervoor zorgen dat iedereen gelijkmatig aan het woord komt. Daarnaast bestaat er een grotere kans op sociaal wenselijke antwoorden en “groepsdenken”, waarbij respondenten te veel aansluiten bij de ideeën van anderen. Door deze factoren in overweging te nemen, kun je de effectiviteit van focusgroepen als onderzoeksmethode optimaliseren.

Focusgroep: resultaten analyseren

Zorg er allereerst voor dat je de focusgroep opneemt met video-opname. Zo kun je als onderzoeker alle aandacht vestigen op het leiden van de focusgroep en weet je precies wie wat heeft gezegd (het is lastig om de stemmen allemaal uit elkaar te houden). Met een video-opname kun je niet alleen zien wat respondenten precies zeggen, maar tevens ook op welke manier zij iets zeggen.

Vervolgens transcribeer je de video-opnames, dit betekent dat je volledig uitschrijft wie wat heeft gezegd. Hierna ga je de resultaten analyseren, dit lijkt erg op het analyseren van interviews. Wel dien je duidelijk het verschil tussen de groepsbijdragen en individuele bijdragen te beschrijven. Je kunt hiervoor bijvoorbeeld het programma Atlas.ti gebruiken, maar veelal kan het ook handmatig. Een diepgaande analyse kun je eventueel bereiken door gebruik te maken van de grounded theory (gefundeerde theoriebenadering).