Studie- en scriptietips > 2. Theoretisch kader scriptie schrijven

Literatuuronderzoek: hoe pak je dat aan?

Scriptietips Alle onderwerpen

Studietips algemeen

4. Afronding scriptie

In zes stappen naar een solide literatuurstudie!

Literatuuronderzoek: je kunt er niet omheen. En dat wil je ook niet! Een goed uitgevoerde literatuurstudie verhoogt het cijfer voor jouw scriptie namelijk aanzienlijk. Voer je literatuuronderzoek (of bronnenonderzoek) dus met beleid uit! Hoe je dat aanpakt? Topscriptie zet voor jou zes stappen op een rij, die jou een gestructureerd en solide literatuuronderzoek gaan opleveren. Let’s go!

Wat is een literatuuronderzoek?

Literatuuronderzoek is het proces waarin je bestaande bronnen onderzoekt om informatie te verzamelen over een bepaald onderwerp. Welke kennis, theorieën en methodes zijn hierover te vinden in de literatuur? De literatuurstudie vormt vaak het begin van het scriptieproces en is de wetenschappelijke basis van je onderzoek. Je analyseert dus een (flink) aantal documenten om de hoofdvraag te beantwoorden. Dat kunnen wetenschappelijke publicaties (artikelen en/of boeken) zijn, maar het kunnen ook beleidsnota’s, jaarverslagen van veiligheidshuizen, rijksbegrotingen en dergelijke zijn.

Een hoog cijfer behalen voor je scriptie? Dat begint altijd met een goed uitgevoerde literatuurstudie!

Solide literatuurstudie? Hoger cijfer!
Literatuuronderzoek (of bronnenonderzoek) doe je niet zomaar in het wilde weg. Voer je literatuurstudie uit op basis van een plan. Zo creëer je structuur in je literatuuronderzoek! Dit zorgt ervoor dat jouw scriptie straks logisch in elkaar zit. Onderschat het belang hiervan niet! Een scriptie waarin de lezer moet zoeken naar overzicht gaat nooit een hoog resultaat opleveren. Wil je je literatuurstudie zo slim mogelijk uitvoeren? Volg gewoon ons handige stappenplan hieronder!

Hoe voer je een goed literatuuronderzoek uit?

Stap 1. Oriënteren

De eerste stap van je literatuurstudie houdt in dat je je gaat oriënteren. Je wilt een algemeen beeld krijgen van het onderzoeksveld waarin jouw onderwerp zich bevindt. Je wilt kennis opdoen over je topic. Zoek en lees een recent, relevant en betrouwbaar artikel over jouw onderwerp (criteria: zie stap 4). Over welk onderdeel is nog onvoldoende informatie gepubliceerd? Welk aspect zou je willen onderzoeken?

Voorbeeld: Jouw opdrachtgever heeft een rozenkwekerij en wil een advies als het gaat om het bevorderen van de rozenteelt. Je leest twee recente publicaties over rozenteelt. Diverse factoren hebben invloed op de teelt, maar uit beide onderzoeken komt met name het belang van de factor licht naar voren. Je vraagt je af hoe licht momenteel wordt ingezet door jouw opdrachtgever. En: hoe kan de factor licht geoptimaliseerd worden voor de rozenteelt in deze kwekerij? Dit aspect zou je nader willen onderzoeken.

Stap 2. Afbakenen

Tot hoe ver reikt jouw literatuuronderzoek? Tijd om te kiezen! Het goed afbakenen van je literatuurstudie is essentieel; zo kun je voorkomen dat jouw verhaal te algemeen wordt. Afbakenen betekent dat je dieper kunt ingaan op een bepaald aspect, waardoor je scriptie veel interessanter wordt. Zorg dat je exact weet tot hoe ver je wilt gaan in jouw literatuuronderzoek. Wat zijn de randvoorwaarden van je onderzoek?

Voorbeeld: Je bespreekt je bevindingen met je opdrachtgever en stelt voor een advies en lichtplan op te stellen ter bevordering van de teelt van de rozen. Jouw opdrachtgever is enthousiast.

Op basis hiervan stel je nu je onderzoeksvraag en doelstelling op. Wat is je onderwerp? Wat wil je hierover precies weten? Met welk doel?

Je onderzoekt (onderwerp), omdat je wilt weten (vraagstelling), met als doel (doelstelling).

Voorbeeld: Ik onderzoek het gebruik en de mogelijkheden van licht bij de teelt van rozen (onderwerp), omdat ik wil weten hoe licht optimaal ingezet kan worden om de teelt van rozen positief te beïnvloeden (vraagstelling), met als doel een advies en lichtplan op te stellen voor rozenkwekerij Rozenpracht (doelstelling).

Stap 3. Verzamelen

Je vraagstelling en doelstelling zijn vastgesteld. Goed! Nu kun je beginnen met het gericht verzamelen van informatie voor je literatuuronderzoek. Je zoekt daarbij specifiek naar kennis die helpt bij het beantwoorden van je onderzoeksvraag. Bepaal eerst welke sleutelwoorden de kernbegrippen van je literatuuronderzoek vormen. Je vindt de sleutelwoorden in je vraagstelling en doelstelling, en wellicht ben je ook tijdens de oriëntatiefase interessante termen tegengekomen. Noteer de termen, noteer synoniemen en maak verschillende combinaties. Je hebt nu een lijst met zoektermen en -combinaties waarmee je gericht kunt zoeken naar relevante informatie.

Slim: soms leiden jouw sleutelwoorden naar publicaties waarin je weer andere termen tegenkomt, die nog niet op je lijstje stonden. Zoek hier ook eens op! Wat minder voor de hand liggende termen leveren soms betere zoekresultaten op!

Voorbeeld: Enkele geschikte Nederlandse zoektermen (sleutelwoorden, synoniemen daarvan en combinaties daarvan) voor dit voorbeeld zijn: rozenteelt, rozen teelt, rozen telen, rozen kweken, rozen kweek, rozenteelt licht, rozenteelt belichting, rozenteelt lichtrecept, rozenteelt lichtplan, rozenteelt lampen, rozenteelt groeilampen, rozenteelt LED-licht, rozenteelt lichtspectrum, rozenteelt factor licht, rozenteelt invloed licht.

Voorbeeld: Het sleutelwoord ‘rozenteelt’ wordt in het Engels los geschreven: ‘rose cultivation’. Zoek ook gerust op de losse Nederlandse termen: ‘rozen teelt’.

Sommige onderwerpen leveren een groot aantal ‘hits’ op. Probeer dus niet alleen te beschrijven welke zoekwoorden er zijn gebruikt, maar ook welke criteria je hebt gehanteerd voor het selecteren van de artikelen die je ook daadwerkelijk hebt gebruikt.

Slim: soms leiden jouw sleutelwoorden naar publicaties waarin je weer andere termen tegenkomt, die nog niet op je lijstje stonden. Zoek hier ook eens op! Wat minder voor de hand liggende termen leveren soms betere zoekresultaten op!

Voorbeeld: Enkele geschikte Nederlandse zoektermen (sleutelwoorden, synoniemen daarvan en combinaties daarvan) voor dit voorbeeld zijn: rozenteelt, rozen teelt, rozen telen, rozen kweken, rozen kweek, rozenteelt licht, rozenteelt belichting, rozenteelt lichtrecept, rozenteelt lichtplan, rozenteelt lampen, rozenteelt groeilampen, rozenteelt LED-licht, rozenteelt lichtspectrum, rozenteelt factor licht, rozenteelt invloed licht.

Stap 4. Selecteren

Informatie is er in overvloed! Het is de kunst om hieruit een goede selectie te maken. Welke bronnen neem je mee in je literatuuronderzoek en welke niet? Door de zeef ermee! In deze stap van je literatuurstudie ga je ‘het kaf van het koren’ scheiden.

A. Selecteren op relevantie

Wil je weten of een bepaalde publicatie relevant is? Neem eerst de inleiding en de conclusies door. Alleen wanneer de bron relevant lijkt voor je onderzoek lees je het volledige artikel of boek. Neem in je literatuurstudie alléén bronnen op die bijdragen aan het beantwoorden van je onderzoeksvraag. Alles wat daar niet direct aan bijdraagt hoort niet thuis in je literatuuronderzoek.

B. Selecteren op betrouwbaarheid

Beoordeel vervolgens de betrouwbaarheid van de bron. Kijk ten eerste naar het jaar van publicatie. De wetenschap ontwikkelt zich continu. Hoe actueler je bron, hoe beter! Een oud artikel kan resultaten beschrijven die inmiddels achterhaald zijn. Ook keek men vroeger soms anders tegen bepaalde zaken aan dan nu. Bovendien kun je in actuele artikelen de huidige trends spotten. Wellicht zijn er recentelijk nieuwe lampen ontwikkeld voor kwekerijen, die in minder actuele onderzoeken nog geen optie waren.

Heb je online een bron gevonden? Wees voorzichtig! Het internet barst van de onbetrouwbare informatie. Kies zoveel mogelijk voor wetenschappelijke onderzoeken, literatuur en auteurs die zijn verbonden aan een wetenschappelijke instelling, of bronnen uit de bibliotheek. Kies bij voorkeur voor een auteur die meerdere publicaties op zijn naam heeft staan.

Stap 5. Start met schrijven

Je hebt genoeg informatie verzameld en die zorgvuldig geselecteerd op relevantie en kwaliteit. Goed! Nu kun je beginnen met het verwerken van al die informatie in je probleemanalyse of theoretisch kader. Start met schrijven! Probeer daarbij (zeer) kritisch te zijn. Lees elke publicatie zorgvuldig door. Houd in het oog welk probleem centraal staat en hoe de onderzoeker te werk is gegaan. Welke begrippen, theorieën en methodes komen er aan de orde? Zijn er aspecten die de onderzoeker niet heeft meegenomen, die volgens jou wél van belang zijn? Bespreek de conclusies van het onderzoek kritisch. Je zult merken dat jouw beeld van het onderzoeksveld, en hoe jouw eigen onderzoek hierin geplaatst kan worden, nu al veel scherper is. Wanneer het uitvoeren van een literatuurstudie nieuw voor je is, kun je houvast vinden in onderstaande simpele basisopzet.

Basisopzet literatuuronderzoek

Inleiding
Kritische beschrijving bron 1
Kritische beschrijving bron 2
Kritische beschrijving bron 3
Vergelijking conclusies diverse bronnen
Samenvatting

Stap 6. Bronvermeldingen

Hoe vermeld je je bronnen in je literatuuronderzoek? Met heel veel zorg! Ten eerste wil je voorkomen dat je (onbewust) plagiaat pleegt. Plagiaat ontstaat wanneer je niet of niet zorgvuldig naar een bron verwijst bij het vermelden van informatie of citaten uit andermans werk. In feite geef je de lezer het idee dat jijzelf de bron bent van deze kennis en ideeën. Dit kan je een onvoldoende opleveren of zelfs een permanente schorsing van de opleiding! Ten tweede vereisen de meeste opleidingen een bronvermelding in een bepaalde vorm en referentiestijl, zoals APA of MLA. Dit betekent dat je je bronnen op een specifieke manier moet vermelden. Dit moet heel precies gebeuren; elke spatie, komma en hoofdletter moet kloppen.

Stap 7. Bekijk een voorbeeld van literatuuronderzoek en schakel de hulptroepen in

Gelukkig zijn er veel voorbeelden te vinden van een goed literatuuronderzoek.

Vind je het lastig of zie je er tegenop om een literatuuronderzoek uit te voeren? Je bent niet de enige. Je kunt ervoor kiezen om hulp te vragen aan een medestudent, of ga voor professionele scriptiehulp. Niet voor niets kloppen heel veel studenten aan bij het team van Topscriptie. Heb je een duwtje in de goede richting nodig, of wil je graag volledig begeleid worden bij het proces van jouw literatuurstudie? Dat kan. Gewoon bij jou in de buurt, of via Zoom/ Teams, Whatsapp, e-mail of telefoon. Bel of mail gerust! De hulptroepen van Topscriptie staan voor je klaar.

Neem direct contact op met het team van Topscriptie